Rozdział 15 (2016)

Konrad Raczkowski

INSTYTUCJONALIZM W PROCESIE ROZWOJU A KSZTAŁTOWANIE STANU FINANSÓW PUBLICZNYCH W POLSCE
(INSTITUTIONALISM IN THE DEVELOPMENT PROCESS VERSUS SHAPING THE CONDITION OF PUBLIC FINANCES IN POLAND)

PDF

Słowa kluczowe
nowa ekonomia instytucjonalna, rozwój, finanse publiczne, instytucje

 Keywords
new institutional economics, development, public finances, institutions

Streszczenie

W publikacji zaprezentowano przegląd głównych obszarów i nurtów rozwoju w ramach klasycznych, neoklasycznych i współczesnych podejść do ekonomii instytucjonalnej. Z tego względu celem niniejszej publikacji jest przedstawienie umownej klasyfikacji obszarów i nurtów badawczych nowej ekonomii instytucjonalnej oraz praktycznego odniesienia do kształtowania finansów publicznych w Polsce w ramach rozwoju.  W pracy zastosowano krytyczny przegląd literatury przedmiotu, pozwalający wyodrębnić szesnaście nurtów badawczych nowej ekonomii instytucjonalnej, jak i kluczowe obszary modernizacyjne sektora publicznego w procesie rozwoju. Dowiedziono, że poszczególne nurty nowej ekonomii instytucjonalnej posiadają wystarczający potencjał i dorobek badawczy w zakresie opracowania przyszłościowej teorii, a głównym wyzwaniem modernizacyjnym sektora publicznego w Polsce jest reforma finansów publicznych oraz przyszłościowe dążenie do reguły zrównoważonego budżetu.

Abstract

The publication presents an overview of the main areas and trends in development within the framework of a classic, neoclassic, and contemporary approach to institutional economics. Therefore, the objective of the present publication is to illustrate an agreed upon classification of the research areas and trends in new institutional economics and a practical approach to shaping public finances in Poland within the framework of development. The paper contains a critical review of the relevant literature that allows to distinguish sixteen research trends in new institutional economics as well as the key areas of modernization in the public sector in the development process. It has been proven that individual trends in new institutional economics have sufficient potential and research output in terms of developing a future-oriented theory while the main challenge for modernization of the public sector in Poland is a reform of the public finances and a future-oriented pursuance of a balanced budget.

Literatura/References

  1. Acemoglu D., Simon J., Robinson J. A. (2001). The Colonial Origins of Comparative Development: An Empirical Investigation”, American Economic Review 91, s. 1369-1401.
  2. Acemoglu D., Robinson J.A. (2014). Dlaczego narody przegrywają, Zysk i S-KA, Poznań.
  3. Alchian A.A. (1977). Economic Forces at Work. Liberty Press, Indianapolis.
  4. Alchian A.A., Demsetz H. (1972). Production, Information Costs, and Economic Organization, American Economic Review, vol. 72, s. 777 – 95.
  5. Allen D.W. (1991). What are transactions costs, Research in Law and Economics, Vol. 14, ss. 1-18.
  6. Amable B. (2003). The Diversity of Modern Capitalism, Oxford University Press.
  7. Ankarloo D., Palermo G. (2004). Anti-Williamson: a Marxian critique of New Institutional Economics, Cambridge Journal of Economics, 28, s. 413–429.
  8. Barr N. (1992). Economic theory and the welfare state : a survey and interpretation. Journal of Economic Literature, 30 (2), ss. 741-803.
  9. Binmore K., Brandenburger A. (1990). Common Knowledge and Game Theory. In Essays of the Foudation of Game Theory, [w:] K. Binmore (eds.), Basil Blackwell, New York, ss. 105-50.
  10. Buchanan J.M., Tullock G. (1962). The calculus of consent: logical foundations of constitutional democracy, University of Michigan Press.
  11. Buchanan J.M. (1984). Politics without Romance: A Sketch of Positive Public Choice Theory and Its Normative Implications , [w:] The Theory of Public Choice, J.M. Buchanan, R.D. Tollison (red.), University of Michigan Press.
  12. Buchanan J.M. (1989). Constitutional Economics, [w:] Buchanan J.M., Explorations into Constitutional Economics, College Station, Texas A&M,University Press, s. 57-67.
  13. Buchanan J.M., Musgrave R.A. (2005). Finanse publiczne a wybór publiczny. Dwie odmienne wizje państwa, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
  14. Busch K. (2010). World Economic Crisis and the Welfare State, Friedrich Ebert Stiftung, Berlin, s. 2-18.
  15. Chang H. (2011). Institutions and economic development: Theory, policy and history, Journal of Institutional Economics, no. 4 (7), s. 473-498.
  16. Chang H. (2007). Understanding the Relationship Between Institutions and Economic Development – Some Key Theoretical Issues, [w:] H. Chang (ed.), Institutional Change and Economic Development, Anthem Press, Tokyo.
  17. Coase R.H. (1937). The Nature of the Firm, Economica, 4, s. 336-405.
  18. Commons J.R. (1934). Institutional Economics. Its Place in Political Economy, 2 vols., New Brunswick and London: Transactions Publishers (Reprinted in 1990), s. 749.
  19. Dequech D. (2006). The new institutional economics and the theory of behaviour under uncertainty, Journal of Economic Behaviour & Organization, Vol. 59, s. 109-131.
  20. DiMaggio P.J., Powell P.P. (1991). The New Institutionalism in Organizational Analysis, The University of Chicago Press, Chicago.
  21. Eurostat. (2016). General Government Gross Debt.
  22. Ellis A. (2006). An exploration of new in institutional economics for the strategic analysis of e-business with reference to transofrmational change, Brunel University, Brunel.
  23. Fedorowicz M. (2004). Różnorodność kapitalizmu: instytucjonalizm i doświadczenie zmiany ustrojowej po komunizmie, Wydaw. Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
  24. Furubotn E.G., Richter R. (1997).  Institutions and Economic Theory: The Contribution of the New Institutional Economics, The University of Michigan Press.
  25. Galbraith J.K. (1972). Efekt zależności, [w:] Społeczeństwo dobrobytu. Państwo przemysłowe, PIW, Warszawa, s. 115-123.
  26. Global Financial Stability Report. Sovereigns, Funding and Systemic Liquidity. (2010). World Economic and Financial Surveys, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Waszyngton, październik.
  27. Godłów-Legiędź J. (2005). Instytucjonalna analiza transformacji ustrojowej. Od planu do rynku, [w:] Nowa ekonomia instytucjonalna – aspekty teoretyczne i praktyczne, (red.) S. Rudolf, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji im. Prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce.
  28. Godłów-Legiędź J. (2009). Koszty transakcji. Istota i problem kwantyfikacji, [w:] Nowa Ekonomia instytucjonalna. Teoria i zastosowania, (red.) S. Rudolf, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji im. Prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce.
  29. Godłów-Legiędź J. (2010). Współczesna ekonomia – ku nowemu paradygmatowi, C.H. Beck, Warszawa.
  30. Greif A. (2005). Commitment, Coercion and Markets: The Nature and Dynamics of Institutions Supporting Exchange, [w:] Handbook of New Institutional Economics, (red.) C. Menard, M. Shirley, Springer, Dordrecht.
  31. Grendstad G., Selle P. (1995). Cultural theory and New Institutionalism, Journal of Theoretical Politics, 7(1), s. 5-27.
  32. Hall P.A., Taylor R. (1996). Political Science and the Three New Institutionalism, Political Studies, XLIV, s. 936-957.
  33. Hall P.A. (1993). Policy paradigms, social learning, and the state: The case of economic policymaking in Britain, Comparative Politics, 25(3), s. 275-296.
  34. Hardin R. (1997). Economic theories of the state. In Perspectives on Public Choice: A Handbook, ed. Dennis Mueller. New York: Cambridge University Press, 21-34.
  35. Hicks J.R. (1935). A Suggestion for Simplifying the Theory of Money, Economica, 2, s. 1-19.
  36. Hodgson G.M. (1989). Economics and Institutions. A Manifesto for a Modern Institutional Economics , Polity Press, Oxford.
  37. Hodgson, G. (2006). What are Institutions?, Journal of Economic Issues, 40(1): 2-25.
  38. Immergut E.M. (1992). The Rules of Game: The Logic of Health Policy-Making in France, Switzerland, and Sweden , [w:] Structuring Politics. Historical Institutionalism in Comparative Analysis , S. Steinmo, K. Thelen, F. Longstreth (red.), Cambridge University Press , Cambridge, UK – New York.
  39. Immergut E.M. (1998). The Theoretical Core of the New Institutionalism, Politics & Society, vol. 26, s. 5-34..
  40. Ingram P., Silverman, B. S. (2002). The New Institutionalism in Strategic Management [w:] Advances in strategic management (red.) P.Ingram, B. S. Silverman, vol. 19, s. 1–32.
  41. Jasińska-Kania, A. (2006). Neoinstytucjonalizm. Wstęp. [w:] A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.) Współczesne teorie socjologiczne, t. l., Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
  42. Jepperson R.L. (2001). The Development and Application of Sociological Neoinstitutionalism, „Working Paper”, nr 5, Florence, Robert Schuman Centre, European University Institute.
  43. Kleiner G.B. (2004). Evoljucyja institutocyonalnych sistiem, Nauka, Moskwa, rozdz. 1.
  44. Klimczak B. (2014). Kultura korporacji w perspektywie nowej ekonomii instytucjonalnej, Człowiek i Społeczeństwo, XXXVIII, s.133-145.
  45. Kołodko G.W. (2014). Nowy Pragmatyzm, czyli ekonomia i polityka dla przyszłości, Ekonomista, nr 2, s. 161-180.
  46. Koselleck R. (2012). Semantyka historyczna, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
  47. Legiędź T. (2012). Instytucjonalna teoria przemian gospodarczych – rozwój gospodarczy z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej, Ekonomia, nr 4 (21), s. 30-45.
  48. Lipsey R.G. (2001). Successes and Failures in the Transformation of Economics, Journal of Economic Methodology, vol. 8(2), s. 169-201.
  49. Lissowska M. (2008). Instytucje gospodarki rynkowej w Polsce, C.H. Beck, Warszawa.
  50. Lissowska M. (2004). Instytucjonalne wymiary procesu transformacji w Polsce, SGH, Warszawa.
  51. Lissowski G. (red.). (2001). Elementy teorii wyboru społecznego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
  52. Lowenberg A.D. (1990). Neoclassical economics as a theory of politics and institutions, CATO Journal, vol. 9, No 3, ss. 619-639.
  53. Lownpes V. (1996). Varieties of new institutionalism: a critical appraisal, Public Administration, vol. 74, Issue 2, s. 181-197.
  54. Łupicka A. (2016). Paradygmaty w naukach o zarządzaniu. Potrzeba uściślenia versus bogactwo ujęć paradygmatycznych jako wartość, Studia Oeconomica Posnaniensia, Vol.4, no. 1, s. 18-32.
  55. March J.G., Olsen J.P. (1984). The New Institutionalism: Organizational Factors in Political Life, The American Political Science Review, Vol. 78, No. 3, s. 734-749.
  56. Matsaganis M. (2013). The Greek Crisis: Social Impact and Policy Responses, Friedrich Ebert Stiftung, Berlin, s. 3-34.
  57. Mazur S. (2011). Władza dyskrecjonalna wysokich urzędników publicznych. Perspektywa nowego instytucjonalizmu, Zeszyty Naukowe, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Seria Specjalna, Monografie, Kraków.
  58. Meramveliotakis G., Milonakis D. (2010). Surveying the Transaction Cost Foundations of New Institutional Economics: A Critical Inquiry, Journal of Economic Issues 44 (4), s. 1045-1072.
  59. Morawski W. (2000). Zmiana instytucjonalna: społeczeństwo, gospodarka, polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  60. North D.C. (1992). Transaction costs, institutions, and economic performance, International Center for Economic Growth, San Francisco.
  61. North D.C. (1994). Economic performance through time, „The American Economic Review”, no. 3(84), s. 359-360.
  62. North D.C. (1992). Institutions, Ideology and economic Performance, Cato Journal, Vol. 11, s. 477-496.
  63. North D.C. (1990). Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press, Cambridge.
  64. North D.C. (2010). Understanding the Process of Economic Change, Princeton University Press.
  65. North D.C. (2014). Zrozumieć przemiany gospodarcze, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
  66. Olson M. (1971). The Logic of Collective Action. Public Goods and the Theory of Groups, Cambridge, MA, Harvard University Press.
  67. Ostrom E. (2015). Governing the Commons The Evolution of Institutions for Collective Action, Cambridge University Press, September.
  68. Padoa-Schioppa T. (2002). Central  Banks and Financial Stability: Exploring the Land in between, The Second ECB Central Banking Conference on the Transformation of the European  Financial  System, 24-25 October.
  69. Peltzman S. (1993). George Stigler’s Contribution to the Economic Analysis of Regulation, Journal of Political Economy, Vol. 101, No. 5, s. 818-832.
  70. Persson T., Tabellini G. (2000). Political Economics. Cambridge MA, MIT Press.
  71. Raczkowski K. (2013). Gospodarka nieoficjalna w systemie zarządzania państwem, Przedsiębiorczość i Zarządzanie, Wydawnictwo SAN, tom XIV, zeszyt 8, część II, s. 347-363.
  72. Raczkowski K. (2016). Makroekonomiczne stabilizatory procesu zarządzania publicznego w państwach Unii Europejskiej, Przegląd Organizacji 9/2016 (w składzie).
  73. Raczkowski K. (2016). Opinia przygotowana na zlecenie Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie zaopiniowania projektu pt. „Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”, Narodowa Rada Rozwoju, 9 września.
  74. Raczkowski K. (2015). Zarządzanie publiczne Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  75. Reinert E.S. (1999). The Role of the State in Economic Growth, Journal of Economic Studies, Vol. 26, No. 4/5, pp. 268-326.
  76. Riker W.H. (1962). The theory of political coalitions, Yale University Press.
  77. Rodrik D. (2011). Jedna ekonomia wiele recept. Globalizacja, instytucje i wzrost gospodarczy. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa, s. 210-216.
  78. Rodrik D., Subramanian A., et al. (2002). Institutions Rule: The Primacy of Institutions Over Integration and Geography in Economic Development. Working Paper 9305. Cambridge MA, National Bureau of Economic Research.
  79. Rudolf S. (2008). Specyficzność aktywów ludzkich w teorii kosztów transakcyjnych, [w:] Teoria i praktyka zarządzania rozwojem organizacji, S. Lachiewicz, A. Zakrzewska (red.), Monografie Politechniki Łódzkiej, Łódź.
  80. Rudolf S. (2009). Wpływ Nowej Ekonomii Instytucjonalnej na rozwój nauk o zarządzaniu [w:] Przedsiębiorstwo przyszłości, (red.) I.K. Hejduk, IOiZ Orgmasz, Warszawa.
  81. Rutherford M. (2001). Institutional Economics: Then and Now , The Journal of Economic Perspectives, Vol. 15, No. 3, s. 173-194.
  82. Sabel Ch. F. (1995). Design, deliberation, and democracy: On the new pragmatism of firms and public institutions, European University Institute, December 15-16.
  83. Schotter A. (2008). The Economic Theory of Social Institutions, Cambridge University Press, Cambridge.
  84. Schotter A. (1981). The Economic Theory of Social Institutions, Cambridge, Cambridge University Press.
  85. Segal I.R., Whinston M.D. (2010). Property Rights, Stanford Law and Economics Oline Working Paper No. 394, March 23.
  86. Sened I., Watson R. (2014). Economic Theories of the State, The Encyclopedia of Political Thought, Michael Gibbons, Ed. West Sussex: John Wiley & Sons, Ltd, 15 September.
  87. Senge K. (2013). The New Institutionalism in Organization Theory: Bringing Society and Culture Back In, The American Sociologist, March, Volume 44, Issue 1, s. 76-95.
  88. Shirley M. (2005). Institutions and Development, [w:] Handbook of new institutional economics, C. Ménard, M. Shirley (red.), Springer, Dordrecht.
  89. Simon H. (1961). Administrative Behavior, (2nd ed.), New York, Macmillan.
  90. Solarz J.K. (2008). Zarządzanie ryzykiem systemu finansowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 46.
  91. Stankiewicz W. (2012). Ekonomika instytucjonalna. Zarys wykładu, Wyd. III uzupełnione, Prywatna Wyższa Szkoła Biznesu, Administracji i Technik Komputerowych, Warszawa, s. 50.
  92. Stigler G.J. (1971). The Theory of Economic Regulation, The Bell Journal of Economics and Management Science, Vol. 2, No. 1, s. 3-21.
  93. Stiglitz J.E. (2000). Challenges in the Analysis of the Role of Institutions in Economic Development, Villa Bording Workshop Series „The Institutional Foundations of a Market Economy.
  94. Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju. (2016). Ministerstwo Rozwoju, Warszawa.
  95. The Global Competitiveness Report 2015-2016. (2016). World Economic Forum, Geneva, s. 38.
  96. Toye J. (1997). The New Institutional Economics and its Implications for Development Theory, [w:] J. Harriss, J. Hunter, C.M. Lewis (red.), The New Institutional Economics and Third World Development, Routledge, London, New York.
  97. Tullock G. (1965). The Politics of Bureaucracy, Washington, D.C.: The Public Affairs Press.
  98. Veblen T. (1994). The Theory of the Leisure Class: An Economic Study of Institutions. Penguin twentieth-century classics, Penguin Books, New York.
  99. Waśniewski K. (2011). Decyzje inwestycyjne współczesnej korporacji-dylematy racjonalności, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków.
  100. Weingast B.R. (1995). The economic role of political institutions: Market-preserving federalism and economic development, Oxford University Press, Oxford.
  101. Wieland J. (2005). Corporate Governance, Values Management and Standards: A European Perspective, Business and Society, vol. 44, no. 1, s.74-93.
  102. Wilkin J. (1995). Jaki kapitalizm, jaka Polska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  103. Wilkin J. (red.) (2005). Teoria wyboru publicznego, (Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
  104. Williamson O.E. (1993). Opportunism and its Critics, Managerial and Decision Economics, vol. 14, s. 97–107.
  105. Williamson O.E. (1995). Organization theory. From Chester Barnard to the present and beyond, Oxford University Press, Oxford.
  106. Williamson O.E. (2009). Transaction cost economics: the natural progression, University of California, Prize Lecture, Berkeley, December 8.
  107. Williamson O.E. (1998). Ekonomiczne instytucje kapitalizmu. Firmy, rynki, relacje kontraktowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  108. Williamson O.E. (1996). The Mechanism of Governance, Oxford University Press, New York.
  109. Williamson O.E. (2000). The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead, Journal of Economic Literature, vol. XXXVIII, s. 595-613.
  110. Wojtyna A. (2007). Teoretyczny wymiar zależności między zmianami instytucjonalnymi, polityką ekonomiczną a wzrostem gospodarczym, Gospodarka Narodowa, nr 5-6, s. 1-23.

Sugerowane cytowanie/Suggested citation

Raczkowski, K. (2016). Instytucjonalizm w procesie rozwoju a kształtowanie stanu finansów publicznych w Polsce. W: M. Ćwiklicki, M. Jabłoński, S. Mazur (red.), Współczesne koncepcje zarządzania publicznego. Wyzwania modernizacyjne sektora publicznego (s. 211-225). Kraków: Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.